Węglowodany w diecie psa i kota - wrogowie czy przyjaciele?

Często można spotkać się z opinią, że węglowodany należą do składników pokarmowych najmniej pożądanych w diecie kota i psa. Ze względu na niechlubną reputację wypracowaną przez lata niemała część społeczeństwa unika tych związków i rezygnuje z nich podczas komponowania zarówno swojej diety, jak i posiłków dla swojego ulubieńca. Ten dietetyczny mit o negatywnym wpływie wszystkich węglowodanów na organizmy żywe w dalszym ciągu pokutuje wśród niektórych opiekunów psów. Warto jednak bliżej przyjrzeć się tym składnikom, ponieważ ich dodatek w diecie bywa pożądany.

Czy węglowodany są złe?

Zgodnie z książkową definicją węglowodany są związkami chemicznymi pochodzenia organicznego, w których budowie wyróżnić należy atomy węgla, wodoru i tlenu. Można je podzielić na sacharydy proste i sacharydy złożone. Wśród tych pierwszych (zwanych inaczej monosacharydami) wyróżnia się m.in. glukozę i fruktozę, które stanowią podstawowy materiał energetyczny dla organizmu każdego ssaka. Pośród polisacharydów trzeba wyróżnić skrobię, sacharozę czy nawet znany kwas hialuronowy. Wszystkie wymienione związki pełnią niezwykle istotne funkcje w organizmie zwierząt, które potrzebują węglowodanów. Właśnie z tego powodu nie należy całkowicie rezygnować z ich udziału podczas komponowania lub wyboru diety dla czworonoga, ponieważ spora część z nich może pozytywnie wpływać na zdrowie pupila.

Wszystko z umiarem

Większość węglowodanów dostarczanych wraz z pokarmem do organizmu zwierzęcia jest wykorzystywana jako materiał energetyczny lub budulcowy. Inne, które nie są możliwe do strawienia, pełnią funkcję włókna pokarmowego. Jednym z jego głównych zadań jest regulacja procesów zachodzących w przewodzie pokarmowym. Korzystając z tej wiedzy w codziennej praktyce, warto pamiętać, że wszelka podaż składników w nadmiarze może szkodzić. Choć sztywne normy dotyczące minimalnego zapotrzebowania na węglowodany zostały określone tylko dla zwierząt w okresie ciąży i laktacji to średnia zawartość węglowodanów w gotowych karmach dla zwierząt mieści się w zakresie 2-4% w przypadku karm wilgotnych i 30-60% w karmach suchych poddanych procesowi ekstruzji. W przypadku zwierząt dorosłych żywionych karmą z odpowiednią zawartością białka powstająca w wątrobie glukoza w pełni zaspokaja aktualne zapotrzebowanie organizmu na ten związek. Nie oznacza to nie jednak, że inne związki węglowodanowe są niepotrzebne w organizmie. 

Węglowodany wchłanialne i niewchłanialne

Część dostarczanych z pożywieniem sacharydów jest wchłaniana z przewodu pokarmowego i wykorzystywana przez organizm zwierzęcia głównie jako materiał energetyczny, z którego korzystają wszystkie komórki organizmu. Przykładem takiego cukru jest glukoza, która stanowi podstawowe paliwo umożliwiające prawidłowe funkcjonowanie w tkankach zwierzęcych. Węglowodany złożone i związki o strukturze węglowodanowej, takie jak: skrobia, sacharoza, chityna czy celuloza w zależności od formy zawartej w danej karmie mogą przechodzić dalsze przemiany lub być wykorzystywane jako włókno pokarmowe będące dość istotnym elementem diety każdego psa.

Włókno pokarmowe – zbędny wypełniacz czy wsparcie dla jelit?

Wielu opiekunów zwierząt domowych negatywnie reaguje na informację o zawartości wypełniaczy w karmie. Oczywiście, pod tą nazwą mogą kryć się substancje o małym znaczeniu dietetycznym, ale niejednokrotnie jest to także tak zwane włókno pokarmowe. Jeśli pochodzi ono z odpowiedniego źródła, jest w stanie dać poczucie sytości i pozytywnie wpływać na regulację pracy przewodu pokarmowego. W czasie nieustannie trwającej w jelitach fermentacji włókna pokarmowego wytwarzane są spore ilości kwasów tłuszczowych. Te z kolei są wykorzystywane m.in. przez komórki nabłonka jelit jako materiał energetyczny. Ponadto włókno samo w sobie sprzyja także nasileniu procesów regeneracyjnych w obrębie jelit, co  dodatkowo usprawnia pracę przewodu pokarmowego.

Źródła węglowodanów w diecie

Podczas czytania etykiety karmy dla psa można się zastanawiać: „dlaczego karma zawiera węglowodany, skoro nic szczególnego w jej składzie się nie znajduje?”. Źródłem węglowodanów może być właściwie wszystko, ale różne rodzaje składników zawierają odmienną ich zawartość. Część z nich jest bardzo pożądana, a pozostałe już niekoniecznie. Dobroczynne sacharydy są zawarte w: owocach, warzywach, ziołach, ryżu, ziemniakach oraz roślinach strączkowych, takich jak groch. Składnikami, w których występują one w linii karm Carnilove True Fresh dla psów, są: marchewki, jabłka, ziemniaki, bataty, soczewica, ciecierzyca oraz zioła (kurkuma, oregano i majeranek). Dodatkowym, dość ciekawym składnikiem zawartym w produktach True Fresh jest także dynia. Karmy bezzbożowe ze wspomnianej linii zawierają wysokiej jakości źródła białka zwierzęcego.

Dynia – leczniczy składnik pokarmowy

To kojarzone głównie z zabawami halloweenowymi warzywo zyskało na popularności stosunkowo niedawno. Na europejskich stołach gości najczęściej pod postacią zupy dyniowej lub pestek, które z przyjemnością można zajadać podczas oglądania ulubionych programów. Obecność dyni w diecie to znakomity pomysł, ponieważ jej spożywanie ma bardzo pozytywny wpływ na organizm zarówno ludzki, jak i czworonogów. W dyni, poza wysoką zawartością beta-karotenu znaleźć można także witaminy: A, B, C, E, K, oraz mnóstwo składników mineralnych. 

Wśród węglowodanów obecnych pod postacią włókna rozpuszczalnego, zwraca się uwagę na pełnioną przez nie funkcję - naturalnych probiotyków stymulujących wzrost jelitowej mikroflory. Co ciekawe, to pomarańczowe warzywo jest naturalnym środkiem przeciwko niektórym pasożytom. Kuracja dyniowa w medycynie naturalnej stosowana jest od wielu wieków i choć nie zastąpi profilaktyki przeciwpasożytniczej, to jako dodatek do diety może wspomagać działanie farmaceutyków. Zawarta w dyni kukurbitacyna działa destrukcyjnie na układ nerwowy wielu pasożytów, a poprzez swoje działanie na perystaltykę przewodu pokarmowego wpływa na ich szybsze usunięcie z przewodu pokarmowego.

FOS, MOS – prebiotyki wspomagające wewnętrzną odporność

Fruktooligosacharydy (FOS) i mannanooligosacharydy (MOS) to substancje węglowodanowe pełniące w organizmie bardzo ważne funkcje. Pod tymi skomplikowanymi nazwami kryją się związki chemiczne nazywane prebiotykami. Występują one naturalnie w wielu roślinach, a w przewodzie pokarmowym są wykorzystywane jako materiał odżywczy dla bakterii probiotycznych. Prebiotyki to składniki nieulegające trawieniu, które pobudzając wzrost i aktywność bakterii jelitowych, wspomagają miejscową odporność i zapewniają prawidłową ich pracę.

Imbir - przeciwzapalny sojusznik odporności

Roślina ta pod wieloma postaciami jest chętnie wykorzystywana w dietetyce. Zarówno olejki z imbiru, jak i kłącze mogą pozytywnie stymulować organizm do walki z patogenami. Z kłącza imbiru wyizolowano dotychczas ponad 100 różnych substancji biologicznie czynnych. Część z nich wykazuje udowodnione naukowo działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe oraz przeciwbakteryjne. Kłącze imbiru jest także źródłem naturalnych antyoksydantów. Oprócz tego w imbirze obecne są również polisacharydy, lipidy, kwasy organiczne i surowe włókna. Te ostatnie mogą korzystnie oddziaływać na pracę przewodu pokarmowego, regulując pasaż treści pokarmowej oraz aktywność naturalnej mikroflory jelitowej.

Inulina – niedoceniony cukier

W składzie karmy można spotkać także inulinę. To wielocukier o wyjątkowym wachlarzu pozytywnych właściwości. Przede wszystkim to włókno rozpuszczalne i prebiotyk naturalnego pochodzenia. Występuje w wielu owocach i warzywach takich jak: cykoria, słonecznik czy mniszek lekarski. Wśród dobroczynnych właściwości inuliny wymienić można: działanie przeciwcukrzycowe, wpływ na zwiększenie wchłaniania niektórych makro i mikroelementów w przewodzie pokarmowym, regulację poziomu cholesterolu we krwi oraz działanie zmniejszające ryzyko rozwoju nowotworów jelit, szczególnie jelita grubego!

Drożdże browarniane - niecodzienne źródło substancji odżywczych

Drożdże stanowią niezwykle bogate źródło witamin z grupy B. Są pełne minerałów, a co najważniejsze - białka i węglowodanów! Białko stanowi od 35–60% suchej masy drożdży, stąd mogą one być fantastycznym uzupełnieniem podstawowego ich źródła w karmie dla psa. Najważniejszą cechą tych pożytecznych mikroorganizmów są korzystne właściwości prebiotyczne i immunomodulujące. To właśnie w ścianie komórkowej drożdży obecne są liczne FOS i MOS pozytywnie oddziałujące na mikroflorę przewodu pokarmowego.

Groch w każdej odmianie

W diecie zwierząt towarzyszących z powodzeniem stosować można zarówno groch żółty, jak i zielony. Ta znana od wieków i chętnie stosowana w dietetyce roślina strączkowa zyskała aprobatę w niejednej kuchni na świecie. Ten pozytywny odzew groch zawdzięcza swym bogatym właściwościom. Jego żółta i zielona odmiana są bogatymi źródłami białka o wysokiej wartości biologicznej, węglowodanów oraz wielu makro i mikroelementów. Co więcej, dodatek grochu zwiększa  udział włókna w dawce pokarmowej, czyniąc pracę przewodu pokarmowego bardziej efektywną, a przy tym wszystkim znacznie zwiększa smakowitość karmy!

Podsumowanie - obecność węglowodanów w diecie psa

Chociaż na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci wielokrotnie widać postępują ce, dynamiczne zmiany w dietetyce człowieka i zwierząt, to większość z głoszonych postulatów pozostaje niezmienna od zawsze. Jednym z nich jest konieczność stosowania w diecie psów węglowodanów – nie tylko jako pustych wypełniaczy, ale również jako niezbędnego materiału energetycznego nie tylko dla komórek organizmu, lecz także dla mieszkańców psich jelit. 

Obecne na rynku karmy dla zwierząt są w większości przypadków zbilansowane pod kątem zawartości poszczególnych składników odżywczych tak, aby nie tylko zaspokoić zwierzęcy głód, ale często również wspomagać naturalne procesy zachodzące w organizmie niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. 

lek. wet. Kamil Kowalczyk