Waga wody w życiu kota 

Bycie opiekunem kota nie należy do najłatwiejszych, ponieważ można naprawdę natrudzić się, starając się zaspokoić w pełni potrzeby pupila. Z wielu powodów zwierzęta te są trudnym do zrozumienia gatunkiem. Koci indywidualizm bywa powodem frustracji wielu przewodników. Dotyczy to zarówno behawioralnych aspektów życia czworonogów, jak i tych na pozór prozaicznych, do których należy żywienie. Niemniej, stałe zaglądanie do kocich misek i kontrola ich zawartości może pomóc zredukować wystąpienie poważnych schorzeń, których leczenie nierzadko toczy się latami. Właściwy dobór składników odżywczych w diecie kota powinien zostać zawsze uzupełniony pytaniem: "w jaki sposób oraz jaką wodę podawać kotu, aby zachęcić go do picia?".

Ogromna rola wody w organizmie kota

Nie sposób jest mówić o kwestiach żywieniowych bez pierwotnego zwrócenia uwagi na aspekt wody, jej spożywania, a także funkcji, jakie pełni ona w organizmie. Ten niepozorny trójcząsteczkowy składnik odgrywa w istocie każdego zwierzęcia bardzo ważną rolę. To właśnie woda jest odpowiedzialna za właściwy przebieg setek procesów metabolicznych w organizmie. Właściwie żadna z reakcji w komórkach ciała nie byłaby możliwa bez obecności tej drogocennej cząsteczki. Dodatkowo jest to uniwersalny rozpuszczalnik dla szeregu substancji chemicznych obecnych w ciele kota. Odpowiednie nawodnienie jest również niezbędne dla prawidłowej pracy stawów, układu sercowo-naczyniowego czy przewodu pokarmowego. 

Opisywany gatunek należy nie tylko do grona wybrednych smakoszy, ale często wykazuje także awersję w stosunku do wody. Bynajmniej nie chodzi tutaj tylko o uprzedzenie do kąpieli, gdyż po prostu większość z kotów niechętnie pije wodę. Wielu opiekunów uskarża się na fakt, że kot nie chce pić wody, która oczywiście jest niezbędna. Z tego powodu za wszelką cenę powinno się dążyć do uprzyjemnienia tej czynności, aby zapobiegać pojawieniu się groźnych powikłań. Znanych jest wiele przyczyn, dla których koty unikają picia wody. Jedna z teorii mówi,  że zmniejszone pragnienie wynikać może na przykład z pochodzenia (większość pierwotnych gatunków kotowatych zamieszkuje tereny suche, na których dostęp do wody jest znacznie ograniczony).

Jak zachęcić kota do picia wody?

Koci organizm i jego zapotrzebowanie

Przyjmuje się, że przeciętne, dobowe zapotrzebowanie na wodę to 50 ml przypadające na każdy kilogram masy ciała zwierzęcia. Do ilości przyjmowanych płynów wliczane są także te zawarte w pokarmie, dlatego rachując ilość spożywanej przez kota wody, należy w obliczeniach tych uwzględnić także pożywienie, dzienną dawkę, do której wliczamy: karmę suchą, mokrą oraz przysmaki. Istnieje wiele sposobów, dzięki którym można zachęcić kota do podejmowania świeżej wody. Jednym z najważniejszych czynników jest jej przystępność. Dostęp do miski powinien być nieograniczony, co oznacza, że przez całą dobę zwierzę powinno mieć możliwość odwiedzania wodopoju. 

Właściwe usytuowanie miski z wodą

Woda powinna znajdować się z daleka od miski z jedzeniem i w miarę możliwości w chętnie odwiedzanej przez kota lokalizacji. Szukając idealnego miejsca na ustawienie wody, warto wziąć pod uwagę wyżej położone punkty w domu lub w mieszkania, ponieważ powszechnie wiadomo, że czworonogi te chętniej obserwują świat z wysokości. Kolejnym, niezwykle ważnym aspektem jest świeżość. Kot lubi pić wodę świeżą, więc najlepszym rozwiązaniem jest podmienianie jej kilka razy dziennie – średnio dwa, trzy razy. W czasie każdej zmiany naczynie trzeba dokładnie umyć, aby pozbyć się wszelkich zanieczyszczeń, które mogą zniechęcić zwierzę do picia.  Nie powinno się także pozwalać na spożywanie płynów z jednej miski przez więcej niż jedno zwierzę, jeżeli w domu znajduje się większa liczba czworonogów. 

Woda dla kota i jej atrakcyjne oferowanie 

Obserwacje wykazują, że wielu reprezentantów kociego gatunku chętnie spożywa wodę płynącą. Warto przemyśleć zakup fontanny, która nie tylko zwiększy atrakcyjność cieczy, ale również utrzyma ją w czystości, dzięki specjalnym filtrom zainstalowanym wewnątrz urządzenia. Kocią fontannę można nabyć w różnych wersjach wielkościowych i pojemnościowych. Z pewnością pomoże ona w całodziennym zapewnieniu dostępu do czystej wody. Posiadanie fontanny dedykowanej kotom nie zwalnia oczywiście z obowiązku zapewnienia świeżości oferowanego płynu zgodnie z opisywanymi wyżej kryteriami, ale może stanowić atrakcyjne urozmaicenie codzienności pupila.

Waga pragnienia a kwestie odwodnienia

Jednym z podstawowych objawów bardzo wielu chorób jest hipodypsja lub adypsja. Mianem hipodypsji określa się zmniejszone pragnienie, z kolei adypsja oznacza całkowity jego brak. Choć na pozór wydaje się to mało istotny problem, to w rzeczywistości zmniejszone pobieranie wody przez czworonoga może w bardzo krótkim czasie, sięgającym nawet godzin, doprowadzić do znacznego odwodnienia. W skrajnych przypadkach może zakończyć się to śmiercią zwierzęcia. Z tego powodu niezwykle istotne jest monitorowanie objętości przyjmowanych płynów. 

Objawy odwodnienia i jego poważne konsekwencje

Należy mieć na uwadze stosunek powierzchni ciała kota do jego masy. Jest on stosunkowo duży, co oznacza, że małe zwierzęta, podobnie jak dzieci, znacznie szybciej się odwadniają i jest to o wiele bardziej niebezpieczne niż w przypadku dorosłych ludzi czy zwierząt gospodarskich. Odwodnienie na poziomie około 4% jest niewykrywalne, odwodnienie w stopniu lekkim (4-6%) manifestuje objawy zauważalne jedynie dla klinicysty. Dopiero znaczny stopień odwodnienia (8-10%) może być widoczny dla opiekuna. Obserwuje się wówczas między innymi spadek napięcia skóry, zmatowienie gałek ocznych, ogólne osłabienie czy zmniejszone wydalanie moczu. 

Z krótkotrwałym brakiem dostępu do wody organizm jest w stanie sobie skutecznie poradzić, korzystając ze swoich rezerw. Niestety w chwili, gdy dostęp komórek organizmu do wody jest zmniejszony, rozpoczynają się niebezpieczne procesy degeneracyjne, niosące za sobą daleko posunięte konsekwencje. Do groźnych następstw związanych z posiadaniem niedostatecznego poziomu płynów można zaliczyć zaburzenie przebiegu procesów metabolicznych w organizmie, co rzutuje na funkcjonowanie wszystkich układów w ciele zwierzęcia. 

Jednym z najbardziej narażonych na skutki odwodnienia układów jest układ sercowo-naczyniowy. Osocze będące jednym ze składników krwi stanowi około 55% jej objętości. Pozostała część to składniki komórkowe. Osocze w ponad 90% procentach składa się z wody, w której zawieszone są liczne składniki niezbędne do utrzymania prawidłowych procesów zachodzących w organizmie. Poza tym obecność odpowiedniej objętości krwi krążącej w ciele odpowiada za utrzymanie między innymi prawidłowego ciśnienia krwi, a co za tym idzie również optymalnego ukrwienia wszystkich komórek organizmu zwierzęcego. 

Bez adekwatnego poziomu nawodnienia niemożliwe jest także utrzymanie między innymi prawidłowej równowagi kwasowo-zasadowej, co bezpośrednio wpływa między innymi na pracę mięśnia sercowego oraz układu nerwowego. W skrajnych przypadkach, w chwili niedostatecznej podaży płynów w organizmie dochodzi do utrudnienia pozbywania się wielu szkodliwych związków chemicznych. Substancje te mogą oddziaływać na układ nerwowy i przejawiać się między innymi występowaniem objawów neurologicznych będących efektem wewnętrznego zatrucia organizmu.

Cyrkulacja wody w organizmie

Aby w pełni zrozumieć istotę zagadnienia, warto przyjrzeć się obiegowi wody w organizmie. Zgodnie z definicją tak zwany „bilans wodny” to ilość wody w ciałach organizmów żywych, która jest dostarczana i usuwana z ustroju za pomocą różnych mechanizmów regulujących poziom płynów w ciele. Zadaniem tych procesów jest utrzymanie prawidłowego stopnia nawodnienia ustroju. W zdrowym organizmie ilość wody traconej powinna być równa ilości wody przyjmowanej. W opisywanej sytuacji mamy do czynienia z zerowym bilansem wodnym. 

Płyny pobierane przez jamę ustną trafiają za pośrednictwem przełyku do żołądka, gdzie tylko niewielka ich ilość jest wchłaniana. Większość spożywanej wody dostaje się do krwioobiegu poprzez ścianę jelita grubego. Woda dostająca się do krwi doprowadzana jest za jej pośrednictwem do każdej komórki organizmu. Stanowi ona bardzo ważny środek transportowy dla wielu cząsteczek, zarówno pożądanych, jak i zbędnych. Te drugie to w większości metabolity, które powinny zostać jak najszybciej usunięte z organizmu za sprawą układu pokarmowego, moczowego oraz w mniejszym stopniu skóry i układu oddechowego. 

Cała objętość krwi krążącej wraz ze wszystkimi jej składnikami zostaje wielokrotnie przefiltrowana w czasie doby przez kłębuszki nerkowe zwierzęcia. Są to małe struktury, których tysiące znajdują się w nerkach, a ich podstawowa rola to filtracja krwi, polegająca na przechodzeniu wody, związków drobnocząsteczkowych i soli mineralnych z osocza krwi do światła torebki kłębuszka. W wyniku tego procesu powstaje mocz zawierający zbędne produkty przemiany materii, który usuwany jest następnie z organizmu. Jak łatwo zauważyć, woda nie tylko jest nośnikiem tych substancji „do” i „z” nerek, ale także z nerek do pęcherza moczowego, a następnie poza organizm. Nie jest to jednak jej jedyna rola. 

Odpowiednia objętość wody pozwala także utrzymać wspomniane wcześniej ciśnienie na poziomie wystarczającym do efektywnej filtracji. Skupiając się na tematyce dotyczącej układu moczowego i zdrowiu zwierząt należy wspomnieć o jednej z najczęstszych grup schorzeń dotykających kocich pacjentów, jakimi są choroby dróg moczowych.

Częste choroby dróg moczowych i ich objawy

Rozpatrując schorzenia układu moczowo-płciowego można najogólniej podzielić je na choroby górnych oraz dolnych dróg moczowych. W kontekście górnych dróg moczowych zasadniczo mówi się o nerkach oraz moczowodach. Z kolei w obrębie dolnych dróg moczowych wyróżnić można pęcherz moczowy oraz cewkę moczową. Zarówno choroby jednego, jak i drugiego poziomu układu są niebezpieczne i mogą mieć katastrofalne skutki. 

Koty wśród zwierząt domowych odznaczają się wybitną podatnością na zapalenia pęcherza moczowego. Pomijając rozmaite przyczyny tej choroby, warto zdawać sobie sprawę z faktu, że tego typu nawracające stany mogą prowadzić do występowania chorób wyższych pięter układu moczowego, między innymi nerek. Przyjmuje się, że przewlekła choroba nerek, będąca jednym z najczęstszych schorzeń (PNN, ang. CKD – chronic kidney disease) dotyczy od 1 do 3% wszystkich kotów i od 0,5 do 1,5% wszystkich psów. W praktyce oznacza to, że koty są dwukrotnie bardziej narażone na jej wystąpienie. 

Choroba może przejawiać się w różnych stanach. Należą do nich postacie ostre, manifestujące się jako ostre uszkodzenie nerek, stany przewlekłe oraz postacie mieszane (najczęściej jako zaostrzenia procesów przewlekłych). Ostre uszkodzenia nerek są najczęściej odwracalne, a przewlekłe prowadzą z czasem do całkowitej niewydolności narządu. Przyczyn opisywanych chorób może być wiele. Powodem pojawienia się ostrych stanów najczęściej są zakażenia, intoksykacje, ciężkie choroby układowe, np. zapalenie trzustki, ropomacicze, stany niedokrwienne czy niedrożności dróg moczowych. Najczęstszą przyczyną przewlekłych niewydolności nerek (PNN) jest idiopatyczne śródmiąższowe zapalenie nerek, które stanowi nawet do 20% przypadków.

Ostra niewydolność nerek u kota rozwija się gwałtownie, w ciągu kilku godzin lub dni. Choroba najczęściej objawia się zaburzeniami w oddawaniu moczu, spadkiem apetytu, wzmożeniem pragnienia, wymiotami, biegunką, nieprzyjemnym zapachem z jamy ustnej czy apatią. U chorego zwierzęcia wystąpić mogą wystąpić również inne objawy w zależności od stopnia uszkodzenia narządów. Obejmują one np. owrzodzenia jamy ustnej lub drgawki. Taki stan zwykle zostaje dość szybko zauważony przez właścicieli, którzy zgłaszają się z problemem do gabinetu weterynaryjnego, gdzie podjęte może zostać natychmiastowe leczenie, które zwiększa szansę kota na przeżycie. 

Częściej jednak mamy do czynienia z przewlekłą postacią choroby. Objawy przewlekłej niewydolności nerek u tych czworonogów mogą pozostawać niezauważone przez długie miesiące. Taki stan spowodowany jest faktem, że większość objawów, które mogą zostać zauważone przez opiekuna, pojawia się dopiero w momencie, gdy uszkodzeniu ulega znaczna część nerek. Przyjmuje się, że symptomy choroby przewlekłej ujawniają się, gdy około 75% miąższu nerek ulega uszkodzeniu. Wówczas pojawiają się objawy, które zasadniczo są podobne do tych, które występują przy ostrej postaci, ale rozwijają się wolniej. Zauważalny może być spadek masy ciała, pogorszenie stanu sierści, czy zwiększona skłonność do infekcji. 

Z czasem dochodzić może do pojawiania się innych chorób bezpośrednio związanych z chorobą nerek. Może to być nadciśnienie, zaburzenia neurologiczne, czy choroby jamy ustnej. W miarę postępu choroby dochodzi do stopniowego zatruwania organizmu między innymi przez substancje, które powinny zostać przefiltrowane przez nerki, ale z uwagi na ich niewydolność pozostały w organizmie. Jednym z najczęściej zauważanych skutków jest na przykład przykry zapach z jamy ustnej, którego przyczyną jest zatrzymanie toksyn mocznicowych w organizmie. Poszukiwać możemy także innych chorób związanych z układem moczowym, które odnotowywane są u kotów. Innym schorzeniem rzadziej opisywanym wśród zwierząt jest zespół sercowo-nerkowy. Tak zwany „cardio-renal syndrome” lub  „CRS”, którego istotną jest współwystępowanie nieprawidłowości funkcji serca i/lub nerek, w którym zaburzenie pracy jednego narządu prowadzi do zaburzeń funkcjonowania drugiego.

Każda z opisywanych wcześniej chorób wymaga podjęcia natychmiastowego leczenia, bez którego stan kota będzie się pogarszał i w rezultacie doprowadzi do jego śmierci. Podstawą właściwej terapii jest zawsze odpowiednia diagnostyka, ponieważ znając wroga łatwiej z nim walczyć. Przy zaistnieniu podejrzenia opisywanych schorzeń wykonuje się szereg badań pozwalających na dokładne postawienie diagnozy. Poza podstawowym badaniem klinicznym wykonane powinny również między innymi zostać badania krwi (morfologia oraz profil biochemiczny), badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej i serca, badanie moczu oraz pomiar ciśnienia krwi. W zależności od potrzeb zlecone mogą zostać również inne, dodatkowe badania. 

Po uzyskaniu wyników, a tym samym diagnozy należy wdrożyć leczenie. W przypadku chorób nerek zwykle obejmuje ono płynoterapię, której częstotliwość i formę dostosowuje się indywidualnie do każdego przypadku oraz leczenie wspomagające. Może ono obejmować przyjmowanie między innymi dodatkowych leków. Niezwykle istotne jest również działanie dietetyczne polegające na wprowadzeniu diety odpowiedniej dla zwierząt borykających się z problemami nerkowymi.

Dieta terapeutyczna zwierząt z chorobami nerek

Żywienie zwierząt, u których zdiagnozowano ostrą lub przewlekłą niewydolność nerek, jest specyficzne. Dieta jest nierozerwalnym elementem terapii w tego rodzaju schorzeniach, dlatego tak ważne jest wsparcie żywieniowe w postaci mokrej i suchej karmy weterynaryjnej o konkretnym profilu. Oferowanie posiłków typu „renal” powinno charakteryzować się między innymi: kontrolowaną zawartością białka o odpowiednio dobranym składzie, wysoką gęstością kaloryczną, właściwą zawartością wapnia, fosforu oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Organizm kota, który jest bezwzględnym mięsożercą, musi być odpowiednio odżywiony. Dlatego ważna jest zawartość protein na satysfakcjonującym poziomie, aby nie doprowadzić do rozkładu białek budulcowych mięśni i narządów zwierzęcia.  

Lekkostrawne białka

Samo dostarczanie białka w diecie nie jest szkodliwe dla nerek. Istotny jest jego skład, ponieważ to właśnie z protein powstają kreatynina i mocznik, czyli dwie główne toksyny będące szkodliwe dla tych nerek. Zawartość lekkostrawnego białka na obniżonym poziomie pozwala na złagodzenie objawów mocznicy. Dostarczane składniki powinny pozwalać na pokrycie bieżącego zapotrzebowania, które nie będzie powodować jednocześnie pogarszania stanu nerek. Tego rodzaju białkiem są na przykład proteiny pochodzące z jaja kurzego. Jest ono nazywane białkiem wzorcowym, ponieważ zawiera pełen zasób aminokwasów, optymalny dla zapotrzebowania organizmu. 

Fosfor i wapń

Kolejnym istotnym aspektem jest kwestia zawartości fosforu i wapnia w diecie. Nerki pełnią bardzo ważną funkcję w zachowaniu równowagi fosforowo-wapniowej. Obniżanie spożycia fosforu przez chore zwierzęta stanowi podstawę rozpoczęcia terapii. W sytuacji fizjologicznej, u zdrowego zwierzęcia, z uwagi na pełnioną funkcję, nerki usuwają nadmiar fosforu z moczem, do krwi wraca jedynie ilość odpowiadająca aktualnemu zapotrzebowaniu organizmu. U kotów z przewlekłą chorobą nerek, narządy te produkują coraz mniej witaminy D, która umożliwia wchłanianie wapnia z jelit. W efekcie prowadzi to do powstania nieprawidłowego bilansu tych dwóch pierwiastków. Na dalszym etapie organizm próbując się bronić, zaczyna produkować coraz to większe ilości hormonu pobudzającego syntezę witaminy D w nerkach, co potęguje uwalnianie wapnia z kości i zwiększa wydalanie fosforu z moczem. Ze względu na niedostateczne możliwości filtracyjne i produkcyjne stan nerek narażonych na wzmożoną pracę znacznie się pogarsza.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe

Szeroko opisywane właściwości przeciwzapalne nienasyconych kwasów tłuszczowych odgrywają również niemałą rolę w łagodzeniu objawów i skutków zarówno ostrej, jak i przewlekłej choroby nerek będącej efektem ich stanu zapalnego. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 są cennym wsparciem w trakcie walki z chorobą. Istotnie ograniczają one  stan zapalny kłębuszków nerkowych. Innymi z efektów ich działania jest zmniejszenie  hamowanie postępu zmian morfologicznych w nerkach oraz redukcja białkomoczu. Według zaleceń dietetycznych. Wielu pacjentów borykających się z opisywanymi schorzeniami wymaga stosowania dodatkowych substancji leczniczych, pełniących określone funkcje w chorobie. Jedną z nich jest chitosan. Ten rodzaj izolowanego ze skorupiaków włókna wiąże toksyny mocznicowe, odgrywające istotną rolę w PNN, co w rezultacie pozwala oczyścić organizm i ogranicza dalsze uszkadzanie nerek.

Spożywanie wody jako profilaktyka

Informacja o chorobie zwierzęcia nigdy nie jest przyjemna, szczególnie gdy wiąże się z perspektywą stanu przewlekłego. Choć często na niektóre z czynników zdrowia i choroby nie mamy wpływu, to jest pewna grupa elementów, których wsparcie może znacznie zmniejszyć ryzyko dużego problemu, a gdy już się pojawi - zmniejszyć jego dotkliwość i skutki. Na wszelkie sposoby  powinno się ułatwiać kotom spożywanie wody i na bieżąco sprawdzać ile powinien pić kot, biorąc pod uwagę zapotrzebowanie zwierzęcia. 

Opisywane wyżej wskazówki to tylko wierzchołek góry lodowej. Metod na zachęcenie kota do picia jest znacznie więcej i warto ich poszukiwać, a przede wszystkim wcielać w życie. W przypadku zdiagnozowania choroby u pupila istnieje również wiele narzędzi pozwalających usprawnić proces leczenia. Woda oraz wsparcie dietetyczne to tylko niektóre z czynników, bezpośrednio wpływających na sukces lub porażkę w walce z chorobą.