Suplementacja w chorobach stawów psów i kotów - dlaczego jest istotna?
Wraz z rozwojem i postępem medycyny ujawnianych jest coraz więcej substancji wpływających pozytywnie na organizmy. Odkrycia naukowców przyczyniają się nie tylko do robienia postępu w naukach o leczeniu chorób dotykających człowieka, ale również do poprawy jakości życia i zdrowia czworonożnych przyjaciół. Chociaż niektóre dodatki żywieniowe nigdy nie zastąpią stosowania leków, to racjonalna suplementacja, preparaty zawierające wartościowe substancje, niejednokrotnie stanowią istotne uzupełnienie leczenia podstawowego.
Suplementy diety – czym tak naprawdę są?
Zgodnie z definicją ustawową suplement diety jest środkiem, którego celem jest uzupełnienie codziennego menu. Środek ten będący skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji, powinien wykazywać konkretne efekty odżywcze. Suplementy mogą występować zarówno w formie preparatów mono składnikowych, jak i złożonych. Substancje są dostępne pod różną postacią farmaceutyczną, między innymi: kapsułek, tabletek, drażetek, kropli, czy proszków.
Co ważne, zgodnie z wymogami prawnymi, maksymalny dopuszczalny poziom zawartości witamin, składników mineralnych oraz innych substancji zapewnia, że prawidłowe stosowanie suplementu diety zgodnie z zaleceniami będzie bezpieczne dla zdrowia i życia. Nie należy się ich obawiać, gdyż właściwe stosowanie środka wpłynie pozytywnie na organizm zwierzęcia, np. odpowiednia podaż substancji budujących chrząstkę stawową jest w stanie poprawić komfort życia czworonoga cierpiącego na choroby stawów lub będącego w podeszłym wieku.
Suplementacja w chorobach układu ruchu
W przebiegu wielu jednostek chorobowych dostarczanie konkretnych składników może wspomóc proces leczenia i przyśpieszyć powrót do zdrowia. Częstymi przypadłościami wśród psów i kotów są choroby układu ruchu, które zwykle uwidaczniają się w okresie starości pupila. W niektórych przypadkach mogą one jednak ujawnić się wcześniej, pogarszając jakość życia psa lub kota. Właśnie wtedy opiekunowie sięgają po suplementację, która odpowiednio prowadzona przyniesie oczekiwane rezultaty.
Choroba zwyrodnieniowa stawów - osteoarthritis (OA) jest nieuleczalnym schorzeniem dotykającym ponad 20% populacji. Niestety, wynik ten nieustannie rośnie, ponieważ długość życia psów wydłużyła się znacznie na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci. Ponadto wpływ na rozwój OA ma także choroba cywilizacyjna psów (a także kotów), którą jest otyłość, do niedawna kojarzona z przypadłością typowo ludzką. Osteoarthritis jest schorzeniem rozwijającym się w wyniku pojawienia się postępujących zmian zwyrodnieniowych, które w efekcie doprowadzają do różnych form niepełnosprawności ruchowej.
Nieustannie trwające badania nad OA wskazują na bardzo wiele czynników ryzyka sprzyjających pojawieniu się choroby. Wśród nich można wyróżnić między innymi wiek, masę ciała, przebyte urazy, czy aktywność sportową. Nie bez znaczenia pozostają również czynniki genetyczne. Zaburzenie równowagi pomiędzy degeneracją (niszczeniem) a regeneracją (powstawaniem) struktury chrząstki stawowej doprowadzają do pojawienia się i rozwoju choroby. Uszkodzona chrząstka stawowa, wskutek jej rozrzedzenia ulega postępującej degeneracji, co w efekcie prowadzi do pojawienia się stanu zapalnego. Zapalenie natomiast przyśpiesza postęp tworzenia zmian zwyrodnieniowych i objawów klinicznych.
Substancje pomocne przy wsparciu zdrowia stawów i kości
Wśród substancji wspierających zdrowie oraz elastyczność stawów i kości wymienia się najczęściej glukozaminę, chondroitynę, kolagen, MSM, kwas hialuronowy oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Niezwykle istotny jest fakt, że w razie potrzeby wszystkie opisywane składniki mogą być łączące z lekami przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi ze względu na brak interakcji farmakologicznych między nimi. Zarówno glukozamina, jak i chondroityna stanowią podstawowy element budulcowy chrząstki stawowej i mazi stawowej, która w warunkach fizjologicznych wypełnia jamy stawowe. Jej podstawowym zadaniem jest odżywianie chrząstki i zapewnianie optymalnego środowiska do funkcjonowania stawu.
Siarczan glukozaminy i chondroityna
Glukozamina z chemicznego punktu widzenia to aminocukier, naturalny związek występujący w chrząstce stawowej człowieka i większości zwierząt. Wraz z wiekiem oraz w przebiegu wielu jednostek chorobowych (m.in. w chorobie zwyrodnieniowej stawów) w organizmie dochodzi do znacznego spadku wydzielania glukozaminy, co bezpośrednio przekłada się na funkcjonowanie chrząstek stawowych. Substancja ta jest bowiem konieczna do reakcji syntezy, m.in. siarczanu chondroityny i kwasu hialuronowego, które stanowią ważne elementy budulcowe struktur chrzęstnych, pokrywających powierzchnie stawowe.
Jednym ze źródeł glukozaminy są różne gatunki skorupiaków. Zarówno krewetki, jak i kraby czy raki zawierają w swojej budowie jej duże ilości. Substancja ta dobrze przyswaja się w organizmie, a jej wchłanianie zachodzi w 90% w jelicie cienkim i charakteryzuje się dobrą biodostępnością. Produkty jej przemian wpływają pozytywnie na budowę kolagenu będącego ważnym elementem różnych rodzajów tkanki łącznej, która tworzy układ kostno-stawowy. Jedną z jej zdolności jest wiązanie wody w tkance łącznej, co nadaje chrząstce stawowej odpowiednią sprężystość i wzmacnia jej odporność na uszkodzenia mechaniczne.
Połączenie suplementacji glukozaminy z chondroityną dodatkowo wspomaga procesy regeneracji tkanek stawowych. Podobnie jak glukozamina, chondroityna także stanowi ważny składnik chrząstki pokrywającej powierzchnie stawowe. Zasadniczo pełni analogiczne do glukozaminy funkcje, ponieważ także poziom jej zawartości w płynie stawowym będzie determinował odżywienie chrząstki stawowej, jej sprężystość i odporność na uszkodzenia. Siarczan chondroityny wiąże się z białkami endogennymi i tworzy proteoglikany, które determinują mechaniczne i elastyczne właściwości chrząstki.
Działanie terapeutyczne chondroityny u zwierząt i ludzi borykających się z chorobą zwyrodnieniową stawów opiera się na wielu różnych działaniach: przeciwzapalnym, zwiększającym syntezę proteoglikanów i kwasu hialuronowego, hamowaniu działania enzymów proteolitycznych prowadzących do degradacji chrząstki i ograniczaniu czynników odpowiedzialnych za pojawianie się reakcji zapalnych w obrębie stawów. Przyjmowanie preparatu zawierającego chondroitynę i glukozaminę zmniejsza w efekcie uciążliwy ból i pomaga zadbać o kondycję stawów.
Kolagen i MSM
Tkanka łączna współtworząca cały układ kostno-stawowy do swojego prawidłowego funkcjonowania wymaga także obecności w organizmie innych substancji, takich jak kolagen. Jest on nieustannie syntezowany i degradowany w przestrzeni zewnątrzkomórkowej w organizmie. U zdrowych osobników podlega regularnej wymianie. W jego syntezie istotną funkcję pełnią estrogeny, insulina, hormony tarczycy, witaminy oraz niektóre makroelementy, np. siarka.
Pierwiastek ten dostarczany może być do organizmu w formie suplementów zawierających metylosulfonylometan, nazywany w skrócie MSM. Z tego powodu dodatek ten powinien stanowić jeden z podstawowych składników diety zwierząt borykających się z chorobą zwyrodnieniową stawów, czyli osteoarhtritis. Nie jest to jedyna dobroczynna właściwość siarki w kontekście chorób kostno-stawowych. Wykazuje ona również działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Dzięki temu złożonemu mechanizmowi i synergistycznemu działaniu wszystkich składników uzyskuje się znaczną poprawę komfortu życia czworonoga.
Iniekcje dostawowe – kwas hialuronowy oraz osocze
Suplementacja nie jest jednak jedynym sposobem wsparcia zdrowia stawów i kości. Nie bez znaczenia pozostaje oczywiście leczenie podstawowe. Uznanymi w medycynie sportowej i ortopedii sposobami walki z OA są również wszelkiego rodzaju zabiegi medycyny regeneracyjnej, które wykonywane mogą być jedynie przez lekarzy weterynarii. Mowa tutaj przede wszystkim o iniekcjach dostawowych. Mogą one obejmować podaż leków działających przeciwzapalnie w zmienione chorobowo stawy, a także iniekcję kwasu hialuronowego zapewniającego odpowiednie nawilżenie i pracę stawu oraz iniekcje z osocza pacjenta.
PRP oraz PPP, czyli odpowiednio osocze bogatopłytkowe i ubogopłytkowe stanowią fantastyczne uzupełnienie podstawowego leczenia zwierzęcia. Efekt przeciwzapalny uzyskiwany przez iniekcję PRP/PPP wpływa bezpośrednio na odczucia bólowe zwierzęcia. Dzięki jego działaniu znacznie zmniejsza się natężenie bólu, co przekłada się na komfort życia. Zazwyczaj wymaganych jest kilka iniekcji w krótkim odstępie czasu, aby efekt mógł utrzymywać się nawet miesiącami.
Rehabilitacja we wsparciu aparatu ruchu
Opisywane zabiegi medyczne warto uzupełnić o rehabilitację, w tym fizjoterapię i fizykoterapię. Właściwy plan zabiegów układany powinien być przez wykształconego zoofizjoterapeutę, który dzięki posiadanej wiedzy i doświadczeniu odpowiednio dobierze indywidualny zestaw ćwiczeń dla każdego pupila. Zarówno ćwiczenia bierne, magnetoterapia, laseroterapia, jak i terapia falą uderzeniową w przypadku wielu schorzeń ortopedycznych pomoże szybko powrócić do sprawności. Dodatkowo w trakcie konsultacji specjalista wskaże kierunek związany z wyborem optymalnej drogi redukcji masy ciała u pacjentów tego wymagających.
W kontekście dbałości o zdrowie układu ruchu nie wolno zapominać o istotnym wpływie nadwagi i otyłości na rozwój wielu chorób układu kostno-stawowego. Nadwaga i jej skrajna forma – otyłość są niestety jednym z ważniejszych czynników ryzyka pojawienia się choroby zwyrodnieniowej stawów. Dzięki ich wyeliminowaniu łatwiej będzie zadbać o chore stawy i chrząstki stawowe. Psy przez swoją specyficzną anatomię nadmiernie obciążają stawy kończyn piersiowych, które służą im jako główny punkt ciężkości. W przypadku współistnienia otyłości przeciążone stawy nadgarstkowe, łokciowe, czy ramienne będą odpowiadać chorobowo, uwidaczniając się między innymi pod postacią kulawizny.
Nie oznacza to jednak, że nadwaga nie wpływa negatywnie także na inne stawy zwierzęcia. Na podobne uszkodzenia narażone są także stawy biodrowe, kolanowe czy kręgosłup. Nadmierne przeciążenie układu ruchu może szybko doprowadzić do pojawienia się stanów zapalnych, a później rozwoju OA. Powstające zmiany zwyrodnieniowe, gdy już się pojawiają, pozostaną ze zwierzęciem do końca życia, gdyż nie da się ich usunąć. W takim wypadku jedyną możliwością pozostaje opisane wcześniej leczenie objawowe i wspomagające.
Podsumowanie
Choroby kostno-stawowe ze względu na złożony mechanizm powstawania oraz nieuleczalny i przewlekły charakter wymagają wielokierunkowego leczenia. Odpowiednia terapia podstawowa wraz z zabiegami wspomagającymi i celowaną suplementacją znacznie zwiększają szansę na życie w komforcie i bez bólu.
lek. wet. Kamil Kowalczyk